Sipas Bankës Qendrore Evropiane, në mars të vitit 2025, në eurozonë kishte 1.564 trilion euro në para në dorë. Kjo është pothuajse 30 miliardë më shumë se në pranverën e vitit 2022, dhe 300 miliardë më shumë se në fillim të pandemisë pesë vjet më parë.

Edhe pse pagesat elektronike në Eurozonë po bëhen më të përhapura, vëllimi i fondeve të parave të gatshme po rritet në vend që të ulet. Banka Federale e quan këtë “paradoksi i kartëmonedhave” dhe shpjegon se kjo situatë është vërejtur prej vitesh në shumë vende.

Analistët financiarë sugjerojnë se ka qindra miliarda euro që nuk po shpenzohen, por fshihen “nën dyshekë”. Sipas Bankës Federale, në Gjermaninë fund të vitit 2024, kishte 395 miliardë euro në familje private. Pjesa e kartëmonedhave që gjermanët mbajnë si kursime ishte rreth 42 për qind – më shumë se dyfishi i vitit 2013. Por këto fonde nuk shpërndahen në mënyrë të barabartë – shumë familje nuk kanë ose kanë rezerva minimale të parave në dorë.

“Paradoksi i parave të gatshme”

Paradoksi është se, megjithëse gjithnjë e më pak njerëz paguajnë me para të gatshme, vëllimi i parave në dorë në qarkullim është vazhdimisht në rritje. Sipas Bankës Federale, në vitin 2023, gjysma e të gjitha transaksioneve të pagesave në Gjermani janë bërë me para të gatshme.

Por kjo është vetëm një e katërta e qarkullimit total. Një studim i kohëve të fundit i kryer në nëntë vende evropiane dhe Turqi tregon se pagesat me karta po bëhen gjithnjë e më shumë standard – 40 për qind e të anketuarve e preferojnë atë.

22 për qind përdorin karta krediti, ndërsa 14 për qind – aplikacione pagesash. Vetëm 23 për qind e evropianëve vazhdojnë të paguajnë ekskluzivisht me para të dorë.

Në Gjermani, popullariteti i kartëmonedhave ka qenë në rënie që nga viti 2022 – nëse 50 për qind paguanin me para të gatshme atëherë, tani janë rreth 35 për qind. Por krahasuar me mesataren evropiane, gjermanët vazhdojnë të paguajnë më shumë me para në dorë.

Ku janë miliardat

Por pse ka më shumë para të gatshme në qarkullim, edhe pse gjithnjë e më pak njerëz e përdorin atë në jetën e tyre të përditshme?

Eksperti financiar Ralf Wintergerst thotë seeuropërdoret kryesisht për pagesa, por edhe për grumbullimin e kursimeve. Eksperti thekson se pasiguria është një faktor kryesor. Vëzhgimet nga analistët bankarë tregojnë se një rritje e parave të gatshme në qarkullim në kohë krize është një fenomen i zakonshëm.

“Nëse fillon një luftë, ka një krizë ose ndodh një përmbytje, duhet të ruani aftësinë tuaj për të paguar. Paratë e gatshme janë një mjet i sigurt”, thotë Wintergerst.

Në të njëjtën kohë, ekspertët vërejnë se rritja e parave në dorë midis qytetarëve – përveç kursimeve – mund të kontribuojë në shfaqjen e një ekonomie ilegale.

Kjo përfshin pastrimin e parave, pagesën për shërbime dhe mallra pa paguar taksa, si dhe aktivitete që shkojnë përtej ligjit.