2 Korriku 1990,  Dita e Deklaratës së Pavarësisë Kushtetuese të Kosovës

2 Korriku 1990,  Dita e Deklaratës së Pavarësisë Kushtetuese të Kosovës

Më 2 korrik 1990, në një moment historik të rëndësishëm për popullin e Kosovës, 114 deputetë të Kuvendit të atëhershëm të Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës shpallën në Prishtinë Deklaratën Kushtetuese të Pavarësisë së Kosovës, një akt politik me domethënie të thellë historike dhe vizion shtetformues. Kjo datë nuk është thjesht një kujtim i një dokumenti të shkruar, por një thirrje e fuqishme për identitet, liri dhe dinjitet kombëtar që vazhdon të ushtojë në ndërgjegjen e shqiptarëve.

Kjo ngjarje ndodhi në një periudhë të errët, kur regjimi serb i udhëhequr nga Slobodan Millosheviq kishte suspenduar autonominë kushtetuese të Kosovës, kishte shkatërruar institucionet legjitime, kishte përjashtuar shqiptarët nga jeta publike dhe kishte instaluar një sistem apartheidi në zemër të Evropës. Në atë rrethim politik e institucional, deputetët shqiptarë zgjodhën të sfidojnë dhunën dhe frikën, duke shpallur Kosovën si një njësi të barabartë brenda Federatës Jugosllave, dhe më pas duke i hapur rrugë proklamimit të pavarësisë së plotë.

Deklarata Kushtetuese e 2 Korrikut ishte gurthemeli i konceptit të shtetësisë kosovare, një akt që më vonë do të pasohej nga Kushtetuta e Kaçanikut (7 shtator 1990), referendumi për pavarësi (1991) dhe krijimi i institucioneve paralele të Republikës së Kosovës në mërgatë dhe në vend. Ajo ishte një lloj “Deklarate e Pavarësisë” në një gjuhë më juridike, duke i dhënë kuptim politik qëndresës paqësore dhe organizimit paralel institucional që zgjati më shumë se një dekadë.

Rëndësia e kësaj date nuk qëndron vetëm në aktin formal të shpalljes së Deklaratës, por edhe në kurajën qytetare dhe përkushtimin kombëtar të atyre që morën përgjegjësinë për të përfaqësuar vullnetin e popullit të tyre, në një kohë kur ky vullnet përballej me dhunë shtetërore dhe izolim ndërkombëtar. Ata që e nënshkruan Deklaratën nuk kishin garanci për jetën e tyre, por kishin bindjen e thellë se Kosova meritonte të ishte e lirë dhe e barabartë.

Sot, kur Kosova është një republikë e pavarur dhe e njohur nga shumica e vendeve demokratike të botës, 2 Korriku mbetet një moment për reflektim kombëtar dhe institucional, një ditë që kërkon ruajtjen e vlerave kushtetuese, forcimin e demokracisë, respektimin e dinjitetit qytetar dhe kultivimin e një vizioni të përbashkët për të ardhmen.

Deklarata e 2 Korrikut është një testament i gjallë se liria nuk dhurohet, por fitohet me mençuri, vendosmëri dhe sakrificë. Ajo është vula morale dhe politike që e ndau përfundimisht Kosovën nga logjika kolonialiste dhe e vendosi atë në binarët e shtetformimit modern.

Në përvjetorët e saj, më shumë se sa festë, kjo datë duhet të jetë betejë për kujtesë dhe për përgjegjësi, sepse e ardhmja e Kosovës ndërtohet mbi respektin për aktet themeltare dhe mbi përkushtimin për të mos tradhtuar idealet e atyre që guxuan të ëndërrojnë shtetin kur të tjerët përpiqeshin ta zhduknin vetëdijen e tij.