BE e SHBA prej vitesh nxisin Kosovën të arrijë marrëveshje me fqinjen e saj Serbinë, që nuk e dëshiron Kosovën shtet. Kjo minon stabilitetin e zhvillimin demokratik në shtetin më të ri të Evropës, shkruan Konrad Clewing.
Kosova është një vend i vogël me një popullsi rezidente prej vetëm 1.6 milionë banorësh. Megjithatë, zgjedhjet parlamentare atje më 9 shkurt 2025 kanë potencialin të kenë pasoja të mëdha në të gjithë Ballkanin, madje edhe ndërkombëtare. Prandaj më mirë të mos injorohen shenjat paralajmëruese – veçanërisht jo në Bruksel, Berlin dhe kryeqytetet e tjera perëndimore. Ato ofrojnë informacione rreth shkallës në të cilën projekti i shtetit të Kosovës mund të vazhdojë të kontrollohet nga jashtë – apo jo. Fushata zgjedhore ofron gjithashtu imazhe të qarta, edhe në lidhje me atë, se cila është mbështetja brenda shoqërisë për dialogun bilateral të udhëhequr nga BE-ja ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Për shkak të trazirave aktuale ndërkombëtare, kjo ka të bëjë edhe me Evropën në tërësi.
Si orientim shërbejnë flamujt e ndryshëm dhe simbolet kombëtare që partitë e Kosovës ua paraqesin votuesve. Vendin kryesor për shfaqjen e flamurit e zë Lëvizja Vetëvendosje, kjo edhe falë forcës së saj! (Lëvizja për Vetëvendosje!, LVV). Partia drejton qeverinë aktuale me kryeministrin, Albin Kurti. Sondazhet thonë se partia dhe lista e saj do të jenë përsëri sërish kryesuese në votime (në 2021, në zgjedhjet e fundit, ajo arriti 50.3 për qind).
Paraqitjet e fushatës zgjedhore të LVV-së janë tërësisht të përshtatura për Kurtin. Premiera zgjedhore u zhvillua në mesin e janarit në qytetin e Gjakovës: në një sallë të mbushur plot, pjesëmarrësit valëvitën flamujt shqiptarë në tribuna dhe një tjetër në skenë nën sloganin gjigant zgjedhor. Por asnjë gjurmë e flamurit shtetëror të dizajnuar sipas modelit të BE-së.
S
Menjëherë pas hyrjes së kryeministrit këndohet së bashku himni kombëtar shqiptar. Pa dyshim, himni i Kosovës do të ishte pak i dobishëm për këtë sepse, ashtu si flamuri dhe stema, synohet të pasqyrojë karakterin multietnik të shtetit të përcaktuar me kushtetutë e në përputhje me kushtetutën e vitit 2008 (dhe në pajtim me udhëzimet nga jashtë).
Sovranitet në të gjithë territorin
Konkretisht kjo do të thotë, se himnin ka melodi, por jo tekst. Kjo e bën më të lehtë të heqësh dorë. Mitingjet zgjedhor të LVV-së shfaqin “elementin kosovar” vetëm përmes hiteve të njohura. Mirëpo përmbajtja e këtyre këngëve patriotike menjëherë kthehet në “elementin gjithëshqiptar”.
Kurse shumica e pasazheve në fjalimet e Albin Kurtit kanë referenca të tjera: ato lëvdojnë luftën kundër korrupsionit nga qeveria dhe ofrojnë një lloj narrative socialdemokratike të progresit dhe drejtësisë. Kuadri politik kombëtar, nga ana tjetër, vjen aty përmes inskenimit të vlefshmërisë së territorit, qartë kjo në sloganin zgjedhor të sipërpërmendur, ku shkruhet “Cep më cep” (përafërsisht: “Deri në cepin e fundit”). Të gjithë në terren e kuptojnë se çfarë nënkuptohet me këtë: Si në vitet e kaluara, qëllimi i LVV-së është dhe mbetet vendosja e sovranitetit të Kosovës në të gjithë territorin e vendit. Qnëdrimi obstruktiv i kotë i Serbisë, e cila vazhdon ta pretendojë Kosovën si të sajën, është frenuar, si dhe dëshirat pafuqi të SHBA-së dhe BE-së që Kosova dhe Serbia të komunikojnë përmes dialogut për gjithçka.
Falënderim për SHBA
Paraqitjet e partisë më të madhe opozitare, Partisë Demokratike të Kosovës (PDK), janë nga ana ikonografike më komplekse se ato të LVV-së, që janë “thjesht shqiptare”. Mitingjet ashtu si edhe (Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, AAK, më rajonale) e kanë traditën tek lëvizja guerile e viteve 1990, pra Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Flamuri shqiptar ka hapësirën e vet këtu, por afërsisht në të njëjtën masë si e ka edhe flamuri i UÇK-së (në simbolikën e tij po ashtu “shqiptar” ), si dhe flamuri i SHBA-së e ai zyrtar. Po ta interpretosh shumën ikonografike: Shteti ka ndikimin shqiptar, “ne” luftuam për të dhe çliruam vendin. Dhe: Nga ana perëndimore, BE-ja nuk llogaritet, por SHBA, asaj i detyrohemi me falënderime për mbështetjen e luftës në 1999 dhe me të cilët ne (ndryshe nga Albin Kurti) definitivisht nuk duam të shkaktojmë telashe.
Vetëm Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) e portretizon veten dominuese në mbështetjen e shtetit. Kjo parti paraqitet si vazhdimësi e ish-partisë kolektive kosovaro-shqiptare të shtetit paralel të viteve 90-të kundër shtypjes serbe e drejtuar asokohe nga Ibrahim Rugova. Tek mitingjet e saj afishohet gjerësisht flamuri shtetëror, ai i partisë dhe ai i viteve 1990-të, që përmban modifikimin e dikurshëm të shqiponjës dykrenore shqiptare. Falë përdorimit në vulën heraldike të zyrës presidenciale të Kosovës, kjo emblemë është edhe e vetmja pikë simbolike në të cilën madje edhe shteti i sotëm i referohet hapur popullatës mbi 90 për qind shqiptare.
Ndërkohë në mesin e partive të minoritetit serb nuk përmendet Kosova si shtet. Kjo pakicë përbën më pak se pesë për qind të popullsisë, kështu që edhe partia më e madhe, Lista Serbe (lista Srpska), e cila është e lidhur ngushtë me Partinë Progresive Serbe (SNS) në pushtet në Serbi, është shumë e vogël për mitingje më të mëdha. Por ka spote zgjedhore, pankarta dhe postera. Ikonografikisht, ato tregojnë vetëm gjëra që mund të kuptohen si “thjesht serbe”.
Flamuj serbë në fushatën zgjedhore të Listës SerbeFlamuj serbë në fushatën zgjedhore të Listës Serbe
Lista Serbe në fushatë zgjedhoreFotografi: Srpska political party press office
Por cili është mesazhi për aktorët perëndimorë që de facto e kanë mbështetur shtetbërjen e Kosovës që nga viti 1999? Ndoshta mbi të gjitha ky: Kosova shihet si nga shumica ashtu edhe nga pakicat si një projekt-shtet-komb, si pothuajse të gjitha shtetet e tjera në Evropë. Përpjekja perëndimore për ta formësuar vendin si multietnik dhe për të kufizuar lidhjen e tij simbolike me shumicën e popullsisë si një lloj populli de facto shtetëror nuk ka fuqi bindëse në vend.
Dhe se kushdo që dëshiron të promovojë stabilitetin shtetëror të Kosovës nuk duhet të minojë mbështetjen demokratike për të duke detyruar një marrëveshje me një shtet fqinj që e kategorizon heqjen e Kosovës shtet si qëllim kushtetues. Përndryshe, vështirë se mund të shmanget konsolidimi i mëtejshëm i populizmit politik kombëtar në pushtet – duke përfshirë një qëndrim të ngurtësuar konfrontues jo vetëm ndaj Serbisë, por edhe ndaj rekomandimeve dhe udhëzimeve të BE-së, e me të gjithë potencialin destabilizues që lidhet me këtë.
Dr. Konrad Clewing, Jahrgang 1967, është studiues në Insitutin Leibniz për Studimet e Europës Lindore dhe Juglindore. Ai është historian me pikërëndesë sundimin dhe shtetësinë juglindore europiane nga shekulli i 19-të dhe ekspert për hapësirën shqipfolëse. Historiku i “çështjes së Kosovës, së bashku me zhvillimin e identiteteve atje dhe strukturave shtetërore renditet tek ekspertizat e tij. /dw/xlpress/tv/
