Korridori është gati të bëhet një gur themeli i tregtisë globale, duke ofruar një vështrim në një të ardhme ekonomike më të ndërlidhur dhe stabilitet rajonal, thonë ekspertët.
Një vështrim mbi ngritjen strategjike të Korridorit të Mesëm Foto: TRT World
Tregtia globale në një botë të njollosur me pasojat e një pandemie, tensionet e vazhdueshme gjeopolitike në Lindjen e Mesme dhe pushtimi i Rusisë në Ukrainë qëndron e ndërprerë.
Ndërsa kombet kërkojnë rrugë alternative drejt këtyre terreneve të lëkundshme; Korridori i Mesëm është shfaqur si një zgjidhje praktike.
Korridori – që lidh Kinën me Evropën përmes Azisë Qendrore, Detit Kaspik dhe Türkiyes – ofron një alternativë më të shpejtë si për Korridorin Verior që kalon përmes Rusisë ashtu edhe për rrugët detare përmes Oqeanit Indian.
“Është rruga më efikase për tregtinë midis Azisë dhe Evropës”, tha Ministri i Jashtëm i Türkiyes, Hakan Fidan, gjatë një takimi të fundit trepalësh me Azerbajxhanin dhe Uzbekistanin në Ankara për të diskutuar projektin.
Korridori i Mesëm ndjek nga afër rrugën e Rrugës së Mëndafshit të lashtë, të cilën tregtarët e përdornin për të transportuar mëndafsh, pëlhura dhe porcelan kinez në tregjet evropiane për qindra vjet.
I njohur si Korridori Trans-Kaspik Lindje-Perëndim ose shkurt Korridori i Mesëm, ai përfshin Kinën, Azinë Qendrore, Detin Kaspik, Kaukazin e Jugut dhe Türkiyen përpara se të arrijë në Evropë.
I referuar si Korridori i Mesëm, ai përshkon dy rrugë që kryqëzohen sipër dhe poshtë tij, të dyja të bllokuara nga konfliktet dhe rreziqet gjeopolitike.
“Korridori i Mesëm ofron një alternativë strategjike brenda Iniciativës së Rripit dhe Rrugës së Kinës, duke mundësuar një tregti më efikase dhe të shpejtë në të gjithë Euroazinë”, tha për TRT World dr. Mehmet Gokhan Ozcubukcu nga Universiteti Shtetëror i Baku.
“Duke lidhur tregjet kryesore në Evropë, Lindjen e Mesme dhe Azinë Qendrore, korridori forcon lidhjet ekonomike dhe hap rrugë të reja për bashkëpunim.”
Një nga apelet e Korridorit të Mesëm qëndron në potencialin e tij për të shkurtuar kohën e transportit Azi Lindore-Evropë në vetëm 12 ditë, duke e bërë atë një alternativë më të shpejtë ndaj Korridorit Verior 19-ditor dhe rrugës detare 22-37-ditore.
Korridori është gati të bëhet një gur themeli i tregtisë globale, duke ofruar një vështrim në një të ardhme ekonomike më të ndërlidhur dhe stabilitet rajonal, thonë ekspertët.
Korridori i mesëm: Një vizion
Türkiye konceptoi Korridorin e Mesëm në fund të viteve 2000, por zhvillimi i infrastrukturës në Azinë Qendrore, Detin Kaspik dhe Kaukaz mori vite.
Pikat kryesore përfshinin fillimin e hekurudhës Trans-Kazakistan në 2014 dhe hekurudhën Baku-Tbilisi-Kars në 2017, megjithëse udhëtimi i parë i plotë me tren nga Türkiye në Kinë u përfundua vetëm në vitin 2020.
Treni ndoqi Rrugën Ndërkombëtare të Transitit të Korridorit të Mesëm Trans Kaspian përmes hekurudhës Baku-Tbilisi-Kars (BTK) mes ndërprerjeve të COVID-19.
Dërgesat e ngarkesave u rritën në mënyrë modeste deri në fushatën ushtarake të Rusisë në 2022 në Ukrainë, e cila shkaktoi një rritje të kërkesës për një alternativë ndaj Korridorit Verior.
Tregtia përgjatë rrugës u rrit nga 530.000 tonë në 2021 në 3,2 milionë tonë në 2022.
Neil Watson, një gazetar dhe shkencëtar politik britanik, foli për rolin qendror të Türkiyes në korridor, duke e përshkruar atë si “një hap proaktiv drejt çimentimit të Türkiye si një qendër kryesore tranziti”.
Ai theksoi njohjen në rritje të rëndësisë së korridorit në botë në përgjithësi, duke përmendur eksitimin që kishte krijuar në një konferencë në Londër vitin e kaluar.
“Ne kishim ambasadorë nga Türkiye, Kazakistani, Azerbajxhani dhe Gjeorgjia të pranishëm, së bashku me përfaqësues të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar dhe organizatave të mëdha tregtare.”
Watson vlerësoi angazhimin e Presidentit Erdoğan me kombet turke për realizimin e korridorit.
Investimet në infrastrukturë të Türkiyes e përforcojnë këtë rol. Marrëveshjet midis Türkiyes dhe partnerëve rajonalë – duke përfshirë një pakt portesh midis Baku, Aktau dhe Samsun – po nxisin bashkëpunimin, ndërsa projektet kryesore si hekurudha Baku-Tbilisi-Kars (BTK) po përmirësojnë lidhjen.
“Qasja e Erdoğanit ndaj të gjitha vendeve turke ka luajtur një rol të paçmuar. Angazhimi i tij me Kazakistanin dhe Azerbajxhanin ka mundësuar realizimin e korridorit”, tha Watson.
Përparësitë gjeopolitike dhe ekonomike
“Korridori i Mesëm është 3.000 kilometra më i shkurtër se rruga veriore përmes Rusisë, duke e bërë atë një zgjedhje më bindëse për Kinën mes tensioneve gjeopolitike në rritje”, tha Watson.
Ndërsa Pekini ka favorizuar historikisht rrugën veriore për shkak të lidhjeve të tij me Moskën, realitetet e ndryshueshme kanë sjellë një rivlerësim. “Kina tani e pranon se mbështetja e tepërt në Rusi është e paqëndrueshme”, shtoi ai.
Ozcubukcu vuri në dukje efikasitetin logjistik të korridorit. “Krahasuar me rrugët detare, ajo redukton kohën e transportit me një të tretën, duke krijuar një avantazh të konsiderueshëm të kostos për tregtinë midis Evropës dhe Azisë”, tha ai.
Përtej tregtisë, Korridori i Mesëm pritet të hapë mundësi të mëdha ekonomike për vendet e Azisë Qendrore pa dalje në det. Me tregtinë vjetore Kinë-Evropë me vlerë 600 miliardë dollarë, një korridor efikas mund t’u mundësojë këtyre vendeve të përfitojnë nga qendrat logjistike dhe zonat e tregtisë së lirë.
Rruga përpara
Pavarësisht premtimit dhe potencialit të tij, Korridori i Mesëm përballet me pengesa.
Sfidë mbetet infrastruktura. Bashkëpunimi trepalësh midis Türkiyes, Azerbajxhanit dhe Uzbekistanit do të jetë vendimtar, thonë ekspertët.
Presidenti Kassym-Jomart Tokayev i Kazakistanit theksoi avantazhin strategjik të Kazakistanit në tranzitin e mallrave dhe bëri thirrje për përshpejtimin e zhvillimit të Korridorit Hekurudhor Trans-Kazakistan si një pjesë jetike e rrugës Trans-Kaspiane të Korridorit të Mesëm.
Pavarësisht angazhimit, rreziqet gjeopolitike vazhdojnë.
Zgjidhja e konfliktit të Karabakut midis Azerbajxhanit dhe Armenisë ka forcuar stabilitetin rajonal, megjithatë tensionet vazhdojnë. “Konfliktet e vazhdueshme në rajon duhet të adresohen dhe menaxhohen me kujdes për të siguruar qëndrueshmërinë afatgjatë të korridorit,” tha Watson me një aluzion të kujdesit.
Shqetësimet për koston po shfaqen gjithashtu. “Fillimisht, Korridori i Mesëm ishte më i shtrenjtë se rruga Veriore, por kostot po konvergojnë me përmirësimin e efikasitetit,” tha Watson. Shpejtësia mbetet përparësia e saj kryesore.
Qëndrueshmëria është një konsideratë kryesore. “Korridori i Mesëm mund të evoluojë në një qendër globale të zinxhirit të vlerës, duke integruar qendrat lokale të përpunimit, infrastrukturën e energjisë së rinovueshme dhe logjistikën e avancuar,” sugjeroi Ozcubukcu.
Ozcubukcu e quajti zhvillimin e infrastrukturës në Karabak dhe Zangezur Lindor një “prioritet”.
“Pastrimi i minave tokësore, rindërtimi i këtyre zonave dhe mbështetja e të kthyerve nga Azerbajxhani do të jetë jetike për sigurinë dhe stabilitetin afatgjatë të botës turke,” tha ai.
“Kërkohen investime të konsiderueshme për të modernizuar rrjetet hekurudhore, portet dhe sistemet e logjistikës dixhitale,” tha Ozcubukcu.
Watson vuri në dukje përfitime më të gjera gjeopolitike.
“Korridori nxit bashkëpunimin rajonal dhe krijon një skenar të favorshëm për të gjithë pjesëmarrësit,” tha ai. “Edhe Armenia, pavarësisht se nuk përfitoi drejtpërdrejt, e pranoi rëndësinë e saj.”
Watson theksoi rolin e korridorit në diversifikimin e zinxhirëve të furnizimit. “Me rrugët ruse të kufizuara dhe tregtinë detare nën kërcënim, rrugët alternative janë thelbësore,” tha ai.
Krizat e fundit, si sulmet e Houthi-ve në Detin e Kuq, kanë sjellë nevojën për alternativa. “Për shumë vende, çdo rrugë që përfiton Rusinë tani është jashtë tavolinës për shkak të sanksioneve. Korridori i Mesëm ofron një alternativë kritike,” tha Watson.
Türkiye ka ndërmarrë hapa për të rritur sigurinë. “Kontrollet kufitare, teknologjia e kontrollit të ngarkesave dhe mekanizmat e ndarjes së inteligjencës janë forcuar,” tha Ozcubukcu.
Të dy ekspertët ranë dakord se përfshirja e Kinës në korridor është një ndryshim i lojës dhe një pikë kthese vendimtare.
“Korridori i Mesëm përputhet me Iniciativën e Kinës “Një brez dhe një rrugë”, megjithëse nuk ishte diçka që Kina fillimisht e miratoi me gjithë zemër. Por ndryshimi i peizazhit gjeopolitik e ka bërë atë thelbësor”, tha Watson.
Ozcubukcu shtoi se zhvillimi i korridorit mund të hapë rrugën për një bashkëpunim më të thellë ekonomik midis Türkiyes dhe Kinës.
“Rritja e marrëdhënieve do ta inkurajojë Kinën të investojë në Türkiye, duke e shndërruar atë në një qendër tërheqëse për tregtinë”, tha ai/trtbalkan/xlpress.tv/
